लाहुर

[First published in Yougbodh ]

गाउँभरि लोके दाइ एकाएक ‘सेलिब्रेटी’ भएका थिए | हरेकका मुखमा लोके दाइ नै झुन्डिएका हुन्थे | चौतारोमा गएर नेताजी स्टाइलमा गफ छाँट्नु लोके दाइको दैनिकी जस्तै भएको थियो | बाफरे बाफ, तिनलाई सुन्ने भीड पनि कत्रो हो ! लंगौटिया यार नरेसँगै भीडको रमिते बन्न म पनि चौतारोमै कैयौंपटक हाजिर भएँ | हुन पनि चिनिंदै नचिनिने भएर फर्केका थिए लाहुरबाट | टाउकामा क्यापटोपी, जीउमा जिन्सको पाइन्ट र लाम्बाहुले रातो सर्ट, काँधमा गीत बज्ने रेडियो, नाडीमा सिको फाइब अनि गोडामा गोल्डस्टार ! उनलाई देख्नेमध्ये छक नखाने कोही थिएन | कहाँका जानेबेलाका तिनी झुत्रे लोके, कहाँका यिनी झिलिमतोर लोके ! सुनाउनलाई उनीसँग जतिपनि किस्सा थिए- कालापारका, बम्बैका, लाहुरका, लखनउका | साबुन, मिठाई, बिजुली, घर, गाडी, रेल, फिलिम, हिरो, हिरोनीका बयान गरेर उनी कहिल्यै थाकेनन् | उनी सुनाउँदै जान्थे, हामी कल्पिंदै जान्थ्यौं | आखिर धक्कु लगाउनलाई उनीसित संसार थियो, हामीसित शुन्ना | नरे भन्थ्यो- बुझिस्, एकदिन हामी पनि लाहुर जानुपर्छ | 

गाउँका बुज्रुकहरू चाँहि लोकेदाइ अनि ठिटाहरुले गरेको उनको वाहवाहीले खिन्न थिए | “प-पाँच वर्षसम्म अर्काको देशमा गएर जुठा भाडा माँझ्नु छ, गोरुझैं जोतिनु छ, वचन सहनु छ अनि घर आउने बेला पैसाको नाममा नाथे डेढ हजार ! अझ उसकै फूर्ति ज्यादा ! यतै केही नोकरी खोजेको भए आजसम्म कति प्रगति हुँदो हो !”- पल्लाघरे काकाले एकदिन बासँग गफैगफमा भनेको सुनेको थिएँ | लोकेदाइ त जम्मा पन्ध्र दिनको छुट्टीमा आएका थिए, फर्किहाले | तर उनको चर्चा भने गाउँमा लामै समय चलिरह्यो | नरे घरीघरी भन्थ्यो- बुझिस्, फिलिममा खेल्ने हिरोहरु ठ्याक्कै यस्तै हुन्छन्; दुरुस्तै हाम्रा लोकेदाइजस्ता |

“हेर् केटा हो ! त्यहाँ त नूनबिनाको तिहुन पनि नुनिलै हुन्छ | छोड्दे यस्ता खेतबारी जोत्न !”- लोकेदाइले गरेका कुराले सपनामा पनि पछ्याउन थालेका थिए | हुन पनि गाउँमा दिक्दार लाइसकेको थियो | सधैंको त्यही दालभात, त्यही तिउन, त्यही गोरस ! मेरो स्वादे जिब्रो वाक्कै भएको थियो | ग्वाला गयो, खेत जोत्यो, खोलामा माछा मार्यो, गाउँ चाहार्यो, किस्सा खत्तम ! उही लयमा बिहान हुन्थ्यो, उही तालमा साँझ बित्थ्यो | गोठका वस्तुभाउ हुर्काउँदैमा आफू त कहिले हुर्किसकेछु, पत्तै भएनछ | पढाइ हापेको पनि वर्षदिन भइसकेको थियो | दुई-दुई घण्टाको उकालो हिंडेर पनि को स्कुल जाँदो हो ? त्यो पनि बिनाकारण मुर्गा बनाउने बाउँठा सरहरु भएको स्कुल ! बाह्रखरी कण्ठै थियो, त्योभन्दा बढ्ता जानेर के नै नापिन्थ्यो र ? हात्ती थोडै पढेर ठूलो भाको हो ?

एकदिनको कुरा हो, एक्कासी हनहनी ज्वरो आयो | दिनभरि घरमै सुतें | आमै माइत गएकी थिइन्, बा पनि घोडामा अलि टाढै जानुभाथ्यो | सुत्दासुत्दै मनमा नानावली कुरा खेल्न थाले- साला, यस्तो चुत्थो जिन्नगी पनि के जिन्नगी ! तीनचार दिनसम्म त्यस्तै भइरह्यो- अर्थात् अथाह औडाहा | न राम्रोसँग भोकप्यास लाग्यो, न गतिलो निद्रै पर्यो | बेचैनीसंगै मुटुको धड्कन पनि एकतमासले बढेको थियो | एककिसिमले होपलेस भइसकेको थिएँ म | त्यसैत्यसै आलस्य लागेर आउँथ्यो, केही गर्ने जाँगर चल्दैनथ्यो | उता दिमागमा मिठाई, बिस्कुट, चाउचाउ, फिलिम, हिरो, हिरोनी, लोके खेल्थे, यता मुखभरि पानी रसाइरहन्थ्यो | कुनै ‘साइकियाट्रिस्ट’ कहाँ लगेको भए ‘डिप्रेसन’ भन्दिदो हो |

बा-आमा फर्किंदा ज्वरो त ह्वात्तै घटेको थियो; तर बेचैनीको पारो चाँहि उक्लेको उक्ल्यै थियो | कसलाई सुनाउनु यो छटपटीको पीडा ? बासँग भन्न आँट थिएन | आमैलाई भनूँ, उल्टै उनलाई पनि पीर बोकाउनु मात्रै हो | साना भाइबहिनीलाई भनेर झन् के काम ? आखिरमा नरेकै शरण पर्ने निधो गरियो | तर उसलाई मेरो कुरा सुनाउनुअघि नै ऊ मेरो घर आयो र सुस्तरी भन्यो- तसँग एउटा जरुरी कुरा गर्नुछ | कुरा त तसँग पनि मैले जरुरी नै गर्नुथ्यो, ठीकै छ पैले तैं सूना- मैले भनें | साँझपख राम्दी खोलाकिनारमा जरुरी बैठक रहेको र त्यहाँ म आउनैपर्ने उर्दी जारी गरेर ऊ टाप कस्यो | के, किन, कसरी कुनै सवाल गर्ने मौकै दिएन बज्याले | केही जरुरी चीज नै होला भन्ठानी भनेकै टाइममा भनेकै ठाउँ पुगें | मलाई नै कुरेर बसिरहेको थियो नरे | हत्त न पत्त दुईजनाको संयुक्त बैठक बस्यो, गोप्यरुपमा | हुनत यस्ता बैठक हामी बेलाबेला बसी नै रहन्थ्यौं तर यो बैठक अलि गम्भीर हुँदैथियो | नरेले अति गम्भीर प्रस्ताव फ्याँकेको थियो- लोकेदाइ बन्ने अर्थात् लाहुर जाने |

प्रस्ताव सुन्नासाथ के जादू भयो कुन्नि, अघिसम्मको त्यो मेरो बेचैनी, हैरानी, छटपटी सबै आफसेआफ गायब भए | प्रस्तावमा बिना कुनै छलफल मैले लालमोहर लगाइदिएँ | एकहिसाबमा मैले ‘डिप्रेसन’ बाट ‘मेनिया’ मा छलांग हानिसकेको थिएँ | गाउँबाट फरार हुने योजना सर्वसम्मतले पारित भइसकेको थियो | आखिरमा मेरो बिमारीको ओखती भेट्टिएको थियो | म खुशीको चरम उन्मादमा थिएँ | सम्हालिन आग्रह गर्दै नरेले भन्यो- धेरै नफुर्की, बरु योजना सफल पार्न रणनीति तय गर् ! मैले एकै सासमा भनें- धन्दा नमान्, दुइटैले घरबाट एकएक हजार चोर्ने ! भोलिपल्टै रणनीति कार्यन्वयन गर्ने एकबुँदे सहमति गर्दै बैठक सक्कियो |

मेनियाकै तालमा ‘कर्डन एण्ड सर्च’ अपरेसन थालियो भोलिपल्ट | घरका दराज, खोपा, बाकस- अहँ खानतलासी लिनलाई कहीं बाँकी राखिएन | जहाँ जति भेट्टियो, टिपीहाल्ने नीति थियो ! पाँचपैसे ढ्याकदेखि पचास रूप्पेसम्म मिलाएर गन्दा आखिरमा एक हजार चार रूप्पे पुर्याएरै छाडें | उता नरेले नौ सय पचासी पुर्याएछ |

बिहान चार बजे झिसमिसेमै टाप कस्यौं | गफ लडाउँदालडाउँदै बाटो कटेको पत्तै भएन | तुलसीपुर बजार आइपुग्दा पूरै रात परिसकेको थियो | तुलसीपुर अर्थात् गाडीहरुको बजार, पसलहरुको बजार, मान्छेहरुको बजार | बसका हेडलाइट र ब्याकलाइटका रङ्गीविरंगी प्रकाशले राति पनि उज्यालै देखिन्थ्यो | कहाँको सम्साँझै चकमन्न अँध्यारो हुने त्यो गाउँ, कहाँको मध्यरातमा पनि उज्यालै हुने यो ठाउँ |

रात त काट्नै पर्थ्यो | अप्ठ्यारो नाउँ गरेको एउटा लजमा छिर्यौँ | हो यहीं हो मैले पहिलोपल्ट कुखुराको मासु मुखमा हालेको | खान्की त काइदाको थियो तर पुरेतको छोराले जात फालेको यो काण्ड थाहा पाए घरमा बाले के गर्दा हुन् ? आमै कति रुँदीहुन् ? घर छोडेपछि पहिलोपल्ट झल्झली घर सम्झिँदै थिएँ | सायद यतिन्जेल त हामी बेपत्ता भएको खबर पनि गाउँभरि फैलिसक्यो होला | आमैले कति खोजिरहेकी होलिन् !

भोलिपल्ट सबेरैदेखि बजारमा गर्नुसम्म मस्ती गरियो | ओम हलमा शिव श्रेष्ठको ठुल्दाईको भव्य प्रदर्शन भइरहेको कुरा त गाउँका बच्चाबच्चालाई थाहा थियो | बिहानीको ‘शो’ संगै मस्तीयात्राको शुरुवात यही हलबाट गरियो | पेटमा हुल्न बिर्सेर आँखामा सिनेमा हुल्न थाल्यौं | शिव श्रेष्ठले हानेको कुनै पनि फाइटमा सिट्ठी मार्न बिर्सेनौं | भन्ने नै हो भने प्रत्येक सेकेन्ड ‘फुल इन्जोय’ गरियो | फिल्म सक्किसक्दा ३ घण्टा बितिसकेछ, नरे चाँहि बेस्कन कराउँदै थियो- बाइ गड, ३ मिनेट पनि भाछैन; साला हलवालाले सिधै ठग्दियो | उसोभए अर्को शो पनि हेरम् न त- मैले प्रस्ताव राखें | छोड्दे, दुईचोटि एउटै फिल्म हेर्न त झुरै हुन्छ- उसले सिधै अस्वीकार गर्दियो | नचाहँदा नचाहँदै पनि हलबाट निस्कनु त छँदै थियो | त्यहाँबाट निस्केर हिंडियो बजार घुम्न | पूरै तीन राउण्ड मार्यौं | ठेलाका चटपटे, चाट, बरफ, कुल्फी, समोसा केही बाँकी राखेनौं | लाग्दैथ्यो- हाम्रो भुँडीजति इलास्टिक संसारमै अरु कसैको छैन | हसुर्नु हसुरिसकेपछि नरेले अर्को आइडिया फुरायो | भन्यो- बुझिस्, हिरो हुनलाई ‘मेकअप’ मा पनि ध्यान दिनुपर्छ | अनि यसप्रकार उसको पछिपछि लाग्दै तुलसीपुरको एकमात्र सैलुन छिरियो, जहाँ सलमान खानदेखि सन्नी देवलसम्मका हेयरकटहरु सर्वत्र उपलब्ध थिए |

लोकेपथ भएर लाहुर हिंडेका हामी तुलसीपुरमा धेरैबेर अल्झिनु ठीक थिएन | फटाफट बसपार्क गएर दुइटा टिकट किन्यौं | बस छुट्न अझैं सवा एक घण्टा बाँकी थियो | गफ मार्दै प्रतिक्षालयमा कुरीबस्यौं | छेउमा थिए, केही न केहीको प्रतीक्षामा कुरिबसेका हामीजस्तै अरु ठिटाहरु | ‘ओइ जेठा’- पछाडिबाट चिरपरिचित आवाज आयो | आबुई, काका पो रैछन् | मेरो सातोपुत्लो उड्यो | अब के भन्ने हुन् भन्ने डरले हंस ठाउँमा थिएन | तर निन्याउरो अनुहार लगाउँदै काकाले मुख फोरे- ‘तेरी आमै सिकिस्त छिन्, जेठा ! तैंले घर छाडेदेखि बेहोस भएकी, अहिलेसम्म होस फिरेको छैन | बेलाबेला जेठा, जेठा भन्दै बर्बराउँछिन् | अन्न त परै जाओस्, मुखमा एक थोपा पानी पनि परेको छैन | जसरी हुन्छ एकचोटिलाई फर्के, जेठा | तेरी आमै सिकिस्त छिन् |’ म छाँगाबाट खसेजस्तै भएँ | धेरै बेरसम्म ट्वाँ परिरहें, केही सोच्नै सकिरहेको थिइनँ | एक्कासी सुनें- मैले टिकट काटेको बसले लगातार हर्न बजाइरहेको छ | सवा एक घण्टा बितिसकेछ | आँखा पिलपिल पार्दै नरेले भन्यो- ‘तँ काकासित घर फर्के, दोस्त ! आमैलाई राम्ररी स्याहारसुसार गरेस् | म त नगइ हुन्न | २-४ वर्षपछि लोकेदाइ बनेर आउँला |’

म केही बोल्नसक्ने अवस्थामा थिइनँ | आँखाबाट एकतमासले आँसु चुहिरहेका थिए | थाहा छैन, आमैको शोकमा ती आँसु झरेका थिए वा मेरो लाहुर-सपनाको हत्या भएकामा |